Ableizm to uprzedzenia i dyskryminacja wobec osób z niepełnosprawnościami, wynikające z przekonania o wyższości osób pełnosprawnych. Osoby z niepełnosprawnościami często mają ograniczony dostęp do zatrudnienia czy awansu zawodowego. Nawet w przypadkach, gdy praca nie wymaga fizycznego wysiłku, a skupia się na myśleniu i kreatywności, osoby z niepełnosprawnościami są często pomijane w procesie rekrutacji. Brak dostosowania miejsc pracy, niedostateczna świadomość pracodawców oraz bariery architektoniczne i komunikacyjne przyczyniają się do marginalizacji tych osób na rynku pracy.

Zgodnie z ustaleniami Rzecznika Praw Obywatelskich, możemy podzielić dyskryminacje ze względu na niepełnosprawność na dwa kryteria:

1. Kiedy dana osoba, z powodu swojej niepełnosprawności, traktowana jest gorzej niż inna osoba w podobnej sytuacji (dyskryminacja bezpośrednia),
2. Gdy pozornie neutralny przepis, kryterium lub praktyka mogą stawiać w szczególnie niekorzystnej sytuacji osoby niepełnosprawne w porównaniu do innych osób (dyskryminacja pośrednia).

STATYSTYKI – osoby z niepełnosprawnością w miejscu pracy

Zgodnie z analizą „Dyskryminacja osób z niepełnosprawnością”, przeprowadzoną przez fundację Avalon, poczucie przynależności do grupy dyskryminowanej oznajmia ponad połowa badanych osób z niepełnosprawnościami – aż 66%. Miejscami, w których badani doświadczają dyskryminacji, są na pierwszym miejscu urzędy (52% badanych), a zaraz po nich praca (48%). Najczęstszymi formami dyskryminacji w miejscu pracy wskazanymi przez uczestników badania były: nieprzygotowanie przełożonych – aż 53%, nieprzyjęcie do pracy z powodu niepełnosprawności – także 53%, oraz niedostosowanie budynków i przestrzeni w miejscu pracy – o punkt procentowy niżej, 52%.

Osoby z niepełnosprawnościami doświadczają ze strony innych uczestników życia społecznego zachowań, które definiują jako dyskryminujące, w tym: gapienie się, szepty oraz nieprzestrzeganie granic prywatności. Niestety, na pierwszym miejscu stoi ich niepełnosprawność, a potem oni jako człowiek.

Zgodnie z badaniem Rady Unii Europejskiej blisko 1 na 5 osób z niepełnosprawnością jest bezrobotna. W 2020 r. 17,7% osób z niepełnosprawnością w wieku 20–26 było bezrobotnych w porównaniu z 8,6% osób bez niepełnosprawności z tej samej grupy wiekowej. Stwarza to problem w utrzymaniu autonomii finansowej oraz samodzielnym funkcjonowaniu.

NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ NIE JEST BARIERĄ NIE DO PRZEJŚCIA! Możliwe rozwiązania problemu dyskryminacji osób z niepełnosprawnościami

Trzeba pamiętać, że osoba z niepełnosprawnością często ma gorzej niż niejeden pracodawca. Dostosowanie miejsca pracy do potrzeb osób z niepełnosprawnością przyniesie korzyści wszystkim pracownikom.

Aby skutecznie przeciwdziałać dyskryminacji osób z niepełnosprawnościami w pracy i podczas rekrutacji, pracodawcy powinni zważać na indywidualne potrzeby tych osób. Dostosowanie infrastruktury jest tu kluczowym elementem. Powinni też zapewnić ergonomiczne stanowiska pracy, w tym odpowiednie dostosowania, takie jak ergonomiczne meble, sprzęt wspomagający lub specjalistyczne oprogramowanie. Nie wolno zapomnieć o wprowadzeniu udogodnień w budynkach, takich jak podjazdy, windy, czy miejsca parkingowe, aby wszyscy mogli sprawnie uczestniczyć w życiu zawodowym.

Przeprowadzenie szkolenia dla pracowników i menedżerów na temat różnorodności i włączania osób z niepełnosprawnościami też nie jest głupim pomysłem. Może to pomóc w eliminacji uprzedzeń i stereotypów dotyczących ich przyszłego współpracownika.

Należy także zweryfikować politykę firmy i procedury, aby sprawdzić, czy są one aktualne i nie uniemożliwiają pracownikom z niepełnosprawnościami wykonywania zawodu. I to, co zapewne najważniejsze dla pracownika, to zapewnienie, że wszyscy pracownicy otrzymują sprawiedliwe wynagrodzenie za swoją pracę, niezależnie od ich niepełnosprawności.

Podjęcie działań wspierających osoby z niepełnosprawnością przez pracodawców wspiera zrównoważony rozwój i stanowi przykład odpowiednich praktyk na rynku pracy, co z kolei pozytywnie wpływa na postrzeganie firmy.

Co robi AKCJA ADAPTACJA w tej dziedzinie?

Akcja Adaptacja ma na celu wyeliminowanie wszelkich form dyskryminacji wobec osób z niepełnosprawnością w miejscu pracy. Poprzez kampanię informacyjną Firma Przyjazna, chcemy skutecznie zwiększyć świadomość tych osób na temat ich praw, podnieść świadomość społeczną na temat dyskryminacji niepełnosprawności i problemów związanych z ich zatrudnieniem. Kampania jest w stanie zaproponować możliwe rozwiązania przyczyn nierówności na stanowiskach pracy w Twojej firmie.

Firma Przyjazna oferuje również szkolenia, audyty oraz webinary dla firm, które potrzebują wsparcia w przeciwdziałaniu dyskryminacji osób z niepełnosprawnością. Dzięki naszemu programowi szkoleń każda zgłoszona firma zostanie zapoznana z aktualnymi danymi dotyczącymi dyskryminujących zachowań na rynku pracy oraz podczas rekrutacji, takich jak gapienie się czy wykluczanie z rozmowy. Ponadto, firmy otrzymają cenne i skuteczne porady dotyczące radzenia sobie z dyskryminacją pracowników lub kandydatów.

Źródła statystyk:
Niepełnosprawność w UE: fakty i liczby, Rada Unii Europejskiej (2022)
Dyskryminacja osób z niepełnosprawnością, Fundacja Avalon (2023)